Maria Pia Votta - Ψυχολόγος - Dim. Gounari 112

Ονομάζεται έτσι μια αγχώδης διαταραχή η οποία προκαλείται από την έκθεση σε ένα τραυματικό και ιδιαίτερα δυσάρεστο γεγονός (π.χ. στα πλαίσια ενός πολέμου, τροχαίο ατύχημα, απόπειρα δολοφονίας, βιασμός, σεισμός κ.α.). Σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-IV το τραυματικό γεγονός πρέπει να περιλαμβάνει θάνατο ή απειλή θανάτου ή σοβαρό τραυματισμό ή απειλή της σωματικής ακεραιότητας του ιδίου ή των άλλων. Η απάντηση του ατόμου πρέπει να περιελάμβανε φόβο και το αίσθημα ότι είναι αβοήθητος.

Ο πάσχων παρουσιάζει συμπτώματα επώδυνης αναβίωσης του τραυματικού γεγονότος (ο πάσχων αισθάνεται και συμπεριφέρεται σαν να ξανασυμβαίνει το γεγονός αυτό), αποφεύγει τα ερεθίσματα που σχετίζονται με το γεγονός και εμφανίζει απάθεια (ο πάσχων προσπαθεί να αποφύγει σκέψεις, αισθήματα, συζητήσεις, δραστηριότητες, τόπους και ανθρώπους που σχετίζονται με το γεγονός) ή υπερεγρήγορση (ο πάσχων παρουσιάζει διαταραχές ύπνου, ευερεθιστότητα, εκρήξεις θυμού, δυσκολία συγκέντρωσης, υπερεπαγρύπνηση). Ακόμη, ο πάσχων βλέπει επαναλαμβανόμενα άσχημα όνειρα που σχετίζονται με το γεγονός. Τα συμπτώματα μπορεί να αφορούν και το σώμα (σωματοποίηση του άγχους) και να εμφανίζονται κατά την έκθεση σε ερεθίσματα που υπενθυμίζουν το τραυματικό γεγονός (αίσθημα ζάλης, δύσπνοιας, λιποθυμίας και άλλα όπως άλγη, αιμωδίες κ.τ.λ.).

Η ΔΣΜΨΕ είναι οξεία αν εμφανιστεί εντός 3 μηνών από το τραυματικό γεγονός και χρόνια αν εμφανιστεί μετά τους 3 μήνες. Μπορεί να έχει και όψιμη έναρξη δηλ. μετά 6 μήνες από το τραυματικό γεγονός. Η διάρκειά της πρέπει να είναι τουλάχιστον 1 μήνας.

Η οξεία διαταραχή στρες (ΟΔΣ) είναι ίδια με την ΔΣΜΨΕ με μόνη διαφορά ότι εδώ κυριαρχούν τα διασχιστικά συμπτώματα (DSM-IV) δηλαδή, κατά τη εμπειρία ή μετά την εμπειρία του γεγονότος, ο πάσχων παρουσιάζει:

-αποσύνδεση και απουσία συναισθηματικής αντίδρασης (φαίνεται σαν να μην έχει επηρεαστεί από το γεγονός)

-ελάττωση της αντίληψης του περιβάλλοντος

-αποπραγματοποίηση και αποπροσωποίηση

-αδυναμία ανάκλησης μιας σημαντικής πλευράς του τραυματικού γεγονότος (φαίνεται σαν να μην θυμάται ακριβώς τι έχει συμβεί).

Η διαταραχή αυτή διαρκεί από 2 ημέρες έως 4 εβδομάδες και εμφανίζεται εντός 4 εβδομάδων από το τραυματικό γεγονός.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται στην ψυχοθεραπεία ή την φαρμακοθεραπεία ή τον συνδυασμό και των δύο. Η θεραπευτική στρατηγική αποφασίζεται ανάλογα με την βαρύτητα της διαταραχής και τις ιδιομορφίες του πάσχοντα. Είναι σύνηθες αρχικά να γίνεται συνδυασμός φαρμακοθεραπείας – ψυχοθεραπείας και αργότερα να διακόπτονται σταδιακά τα φάρμακα εφ' όσον το επιτρέπει η κατάσταση του πάσχοντα.

Φάρμακα

Χρησιμοποιούνται κυρίως αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι σημαντική στους πάσχοντες με ΔΣΜΨΕ και βασίζεται στην θεραπεία 'έκθεσης΄. Η θεραπεία αυτή συνίσταται σε:

1) έκθεση σε άτομα, τόπους, πράγματα κ.τ.λ. που θυμίζουν στον πάσχοντα το τραυματικό γεγονός και δεν είναι επικίνδυνα για αυτόν, αλλά του προκαλούν αρνητικά συναισθήματα.

2) Φανταστική έκθεση σε αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος (reliving).

Ο πάσχων μπορεί έτσι να βοηθηθεί να ξεπεράσει το πρόβλημά του γιατί με την ανωτέρω μέθοδο εκπαιδεύεται να μην συνδέει το παρόν με τα γεγονότα του παρελθόντος. Μαθαίνει πως ότι του θυμίζει το τραυματικό γεγονός δεν μπορεί να προκαλέσει την επανάληψή του στο παρόν ή στο άμεσο μέλλον.
Η θεραπεία έκθεσης έχει αποδειχθεί ανώτερη από όλες τις άλλες ψυχολογικές μεθόδους με τις οποίες έχει συγκριθεί (D. Nutt & j. Ballenger (2005) Αγχώδεις Διαταραχές, Εκδ. Βαγιονάκη).