ANCIENT VILLAGE IN THE GERANI SANIS - ANCIENT VILLAGE IN THE GERANI SANIS

Ό αρχαίος οικισμός στο Γεράνι τής Σάνης Τον ’Απρίλιο του 1996, με χρηματοδότηση της «ΣΑΝΗ Α.Ε.» καί τού 'Υπουργείου Πολιτισμού, και την ουσιαστική συμπαράσταση της Κοινότητας Νέας Φωκαίας, άρχισε η ανασκαφική διερεύνηση του αρχαιολογικού χώρου πού βρίσκεται στην παραθαλάσσια επιμήκη λωρίδα η οποία χωρίζει το έλος «Γεράνι» από την θάλασσα στην δυτική ακτή τής Κασσάνδρας. Μέχρι τώρα ή έρευνα περιορίσθηκε στο παλαιοχριστιανικό νεκροταφείο και στο σωζόμενο τμήμα τού κτηριακού συγκροτήματος πού βρίσκεται αμέσως νότια από το νεκροταφείο. Το νεκροταφείο: Εκτείνεται στην παραθαλάσσια ζώνη με την απόκρημνη ακτή, αμέσως δυτικώς του Έλους, κατά ένα μέρος του πάνω στα ερείπια ενός αξιόλογου προϊστορικού οικισμού. Έχουν εξερευνηθεί 18 χριστιανικοί οικογενειακοί τάφοι, κιβωτιόσχημοι ή καμαροσκεπείς, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν στο χρονικό διάστημα μεταξύ 4ου και 6ου αιώνα μ.Χ. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι κτισμένοι με οικοδομικό υλικό προερχόμενο από αρχαία κτήρια, προφανώς της γειτονικής πόλεως Σάνης, η οποία φαίνεται ότι ήταν ήδη έρημη κατά την περίοδο που μας απασχολεί. Τα ευρήματα στους τάφους είναι κοσμήματα (κυρίως χάλκινα σκουλαρίκια και δακτυλίδια, κάποια αργυρά, και πολύχρωμες χάνδρες από υαλόμαζα), λυχνάρια και λίγα νομίσματα. Το κτηριακό συγκρότημα: Αμέσως νοτίως τού νεκροταφείου, πάνω σε ένα χαμηλό παραθαλάσσιο έξαρμα του εδάφους, βρίσκονται τα ερείπια ενός αξιόλογου κτηριακού συγκροτήματος, από το όποιο σώζονται μόνον περί τα 100 τ.μ., έναντι υπολογιζόμενου συνόλου 600 τ.μ. αρχικής καλυπτόμενης επιφανείας. Φαίνεται να πρόκειται για συγκρότημα πού αναπτυσσόταν γύρω από εσωτερική αυλή και ήταν διώροφο, τουλάχιστον σε μέρος τού τομέα πού διασώθηκε. ’Έχουμε κάποιες ενδείξεις ότι πρόκειται για villa rustica, δηλαδή για την έδρα της εκμεταλλεύσεως μιας μεγάλης και προσοδοφόρου οικονομικής μονάδος (γεωργικής, κτηνοτροφικής ή κάτι άλλο) της εποχής της ρωμαιοκρατίας. Το κτήριο καταστράφηκε από πυρκαγιά, κατά τα μέσα τού 3ου αιώνα μ.Χ. Πολύ σύντομα μετά την καταστροφή επισκευάστηκε και ξαναχρησιμοποιήθηκε. Μέσα στον 4ον ή 5ον αιώνα φαίνεται ότι άλλαξε η χρήση του και πιθανώς χρησιμοποιήθηκε ως βοηθητικός χώρος τού παρακειμένου νεκροταφείου. Τα πιθάρια που ήταν τοποθετημένα σε πυκνή διάταξη σε δωμάτια του ισογείου απομακρύνθηκαν και οι λάκκοι μέσα στους οποίους ήσαν στερεωμένα γεμίσθηκαν με άμμο προκειμένου να ισοπεδωθούν τα δάπεδα. Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των νομισμάτων που βρέθηκαν σκορπισμένα στα δάπεδα των δωματίων. Πρόκειται για χάλκινα νομίσματα μικρής αξίας, κυρίως των αρχών τού 5ου αιώνα μ.Χ., τα όποια πρέπει να ρίχνονταν εκεί από τούς επισκέπτες ως κάποιο είδος προσφοράς, προφανώς προς τούς νεκρούς. Από επιφανειακές παρατηρήσεις στην περιοχή, διαπιστώθηκε ότι νοτίως τού κτηρίου πού προαναφέρθηκε, στην παραθαλάσσια ζώνη πού χωρίζει το έλος από την θάλασσα, υπήρχε ένας αξιόλογος παλαιοχριστιανικός οικισμός, αναπτυσσόμενος σε έκταση περίπου 150 στρεμμάτων. Στο κέντρο του, δίπλα στη θάλασσα, διακρίνονται τα ερείπια μιας μεγάλης εκκλησίας ρυθμού «βασιλικής» πού περιβαλλόταν από βοηθητικά κτίσματα. Είναι προφανές ότι η εγκατάσταση στο Γεράνι αποσκοπούσε στην εκμετάλλευση τής μεγάλης αλυκής, η οποία λειτουργούσε στην θέση όπου σήμερα εκτείνεται το έλος. Οι πρώτες όμως γραπτές ιστορικές μαρτυρίες για την λειτουργία της αλυκής είναι μόλις των αρχών τού 15ου αιώνα και η εκεί συστηματική παραγωγή άλατος φαίνεται ότι διακόπηκε κατά τον 17ον αιώνα. Σήμερα, η μόνη ανάμνηση της αλυκής είναι το όνομα «Γεράνι» με το όποιο είναι γνωστή ή περιοχή. «Γεράνι» ονομαζόταν το σύστημα με το οποίο γινόταν η μεταφορά του θαλασσινού νερού στις «λεκάνες εξατμίσεως», προκειμένου να παραχθεί το άλας.